Bijlagen
9.1 Over dit verslag
In dit jaarverslag legt de raad van bestuur van APG Groep NV verantwoording af over de financiële en niet-financiële prestaties over het boekjaar 2021 dat loopt van 1 januari tot en met 31 december. Het jaarverslag is opgesteld volgens de Nederlandse jaarverslaggevingsregels. De raad van bestuur legt verantwoording af over de kernactiviteiten die APG uitvoert, zowel in Nederland als via zijn buitenlandse dochterondernemingen. APG houdt zijn kantoren in Heerlen en Amsterdam en heeft nevenvestigingen in New York en Hong Kong en satellietvestigingen in Brussel, Shanghai en Beijing.
Duurzame langetermijnwaardecreatie
APG doet geïntegreerd verslag over zijn visie op langetermijnwaardecreatie en de strategie en plannen die daarbij passen. In het waardecreatiemodel laten we zien hoe onze kernactiviteiten waarde creëren voor onze stakeholders; klanten, medewerkers en aandeelhouders en voor de maatschappij.
De basis voor onze waardecreatie ligt vast in onze missie: ‘Samen bouwen aan jouw duurzame toekomst’. Onze kernwaarden geven aan dat APG gaat over pensioen, over mensen, over leven en over samen leven. Wij willen verschil maken zodat wij, onze ouders en onze kinderen, een goed inkomen hebben voor nu, straks en later.
Wat we nodig hebben om waarde te creëren begint bij de werkzaamheden die we voor onze klanten – de pensioenfondsen waarvoor we werken – uitvoeren. Onze klanten hebben ons hun pensioenadministratie en -communicatie toevertrouwd en wij beheren hun vermogen. Als afgeleide hiervan geven we advies en helpen we deelnemers financieel fitter worden. Een belangrijke bron van inzet zijn onze gespecialiseerde medewerkers en onze hoge mate van innovatie en informatietechnologie. Hierdoor dragen wij met geavanceerde automatisering in belangrijke mate bij aan de waardecreatie. Voor ons als kennisbedrijf zijn onze netwerken en samenwerkingsverbanden uiterst belangrijk. Als belangrijke maatschappelijke organisatie geldt dat ook voor een gezonde en solide financiële basis. Wij zien onze inzet op het gebied van duurzaamheid als uitermate belangrijk en relevant.
Dit jaarverslag is gebaseerd op de richtlijnen van de Value Reporting Foundation en het Global Reporting Initiative (GRI). Het raamwerk van het International Integrated Reporting Council is volledig geïmplementeerd. De belangrijkste indicatoren om onze toegevoegde waarde te meten en hierop te sturen zijn vermeld in het hoofdstuk De Wereld van APG. De GRI content index, de overige duurzaamheidsinformatie en de overige personele informatie zijn in de bijlagen opgenomen.
APG geeft een Verslag Verantwoord Beleggen uit waarin het beleggingsbeleid van onze klanten en de verduurzaming van onze beleggingsportefeuille verder worden toegelicht. Onze vorderingen op het gebied van de Sustainable Finance Disclosure Regulation (SFDR) en het Convenant Internationaal Maatschappelijk Verantwoord Beleggen Pensioenfondsen worden hierin eveneens toegelicht.
Disclaimer
Dit jaarverslag bevat visies of andere uitingen van toekomstige prestaties en resultaten die zijn gebaseerd op de huidige verwachtingen en aannames met betrekking tot ontwikkelingen en andere factoren die van invloed zijn op APG. Toekomstige prestaties en resultaten kunnen materieel afwijken. Dit voorbehoud is onverkort van toepassing op alle in dit verslag opgenomen toekomstgerichte mededelingen.
9.1.1 In contact met onze stakeholders
Tot de doelgroep van dit jaarverslag behoort onze kring van belangrijkste belanghebbenden. Dit zijn stakeholders die rechtstreeks onze strategie en kernactiviteiten kunnen beïnvloeden. Hiertoe rekenen we – evenals in 2020– onze klanten (pensioenfondsen en de bij hen aangesloten werkgevers en deelnemers), onze medewerkers en onze aandeelhouders. Rondom deze kring zien we als stakeholders de sector waartoe de regelgevers en de toezichthouders behoren, onze strategische partners en bedrijven waarin we beleggen. Binnen de sector vervullen we een belangrijke rol als maatschappelijke organisatie. Voortdurend verkennen we welke andere organisaties of instellingen ook als stakeholders moeten worden aangemerkt.
Wij voeren regelmatig het gesprek met al onze stakeholders. Ook tijdens de pandemie zijn wij steeds in overleg gebleven met onze stakeholders, zodat wij voortdurend op de hoogte zijn wat er voor hen belangrijk is. We geven een kort inzicht in de wijze waarop wij met onze stakeholders in contact blijven.
9.1.1.1 Klanten
8 Pensioenfondsen waarvoor we werken met hun bestuurders
APG onderhoudt nauw contact met de pensioenfondsen, zowel formeel als informeel. We zijn intensief met hen in gesprek over de genoemde materiële thema’s. Met name over het belangrijke strategische thema Pensioen van Straks, maar ook andere onderwerpen die voor de pensioenfondsen van belang zijn voor de uitvoering van hun beleid komen aan bod, zoals toezichtthema’s en internationale ontwikkelingen. Via onder andere de klantteams bundelen we onze kennis om informatie met de pensioenfondsen te delen.
Werkgevers aangesloten bij deze 8 pensioenfondsen
We hebben dagelijks contact met werkgevers die zijn aangesloten bij deze pensioenfondsen. Dit contact verloopt via bezoekafspraken, video-calls, telefoon en e-mail. We bieden ondersteuning bij de inzet van de pensioenregeling als arbeidsvoorwaarde en aanvullend als onderdeel van hun personeelsbeleid.
Deelnemers die via deze 8 pensioenfondsen pensioen opbouwen
Met de deelnemers die via de fondsen pensioen opbouwen, onderhouden we dagelijks contact via ons Klant Contact Centrum per telefoon, e-mail en chat. Na elk contact vragen we de klant om hun beoordeling hiervan. Regelmatig voeren we onderzoeken uit. Zo testen we ons aanbod via klantarena’s en klantvalidaties, op basis waarvan we verbeteringen doorvoeren.
9.1.1.2 Medewerkers
Directeuren
Met onze directeuren voeren we naast de reguliere contactmomenten in onder andere directie-overleggen ook het gesprek tijdens het periodieke senior leadership event. In deze gesprekken komen met name strategische onderwerpen en de voortgang van de strategie aan bod.
Leidinggevenden
Onze leidinggevenden spelen een belangrijke rol bij het vertalen van de strategie naar de te realiseren doelen. Zij dragen zorg voor een goede samenwerking binnen het team, zijn de motiverende factor en ondersteunen de teamleden om de teamdoelen te realiseren. Leidinggevenden worden ondersteund door een op maat gemaakt leiderschapsprogramma.
Medewerkers
Met onze medewerkers voeren we werk- en teamoverleggen en er zijn reguliere contacten met leidinggevenden. In de online (wereldwijde) Townhalls worden medewerkers meegenomen in belangrijke ontwikkelingen binnen APG. De verduurzaming van onze eigen bedrijfsvoering, waaronder de huisvesting en onze reisbewegingen, zijn periodiek onderwerp van gesprek tussen leiding en medewerkers. Mede daardoor kan dit het fundament van de langetermijnwaardecreatie van APG versterken. Verder worden medewerkers op de hoogte gehouden via intranet in de vorm van onder meer nieuwsberichten, blogs en vlogs.
Ondernemingsraad
Met de OR wordt regelmatig overlegd. Ook zijn er overlegvergaderingen in aanwezigheid van de OR en bestuurder. Tweemaal per jaar is er een algemeen overleg over de gang van zaken binnen APG waarbij ook de raad van commissarissen aansluit. Thema’s zijn adviesaanvragen en instemmingsverzoeken. Ook de ontwikkeling en het welzijn van de medewerkers en de strategie zijn onderwerpen van gesprek. Overleg over arbeidsvoorwaarden vindt plaats met vakorganisaties.
9.1.1.3 Aandeelhouders
Onze aandeelhouders zijn de Stichting Pensioenfonds ABP (92,16 procent van de aandelen) en de Stichting SFB (7,84 procent van de aandelen). Naast de jaarlijkse Algemene Vergadering van Aandeelhouders zijn er halfjaarlijkse vergaderingen over de remuneratie, de governance, de strategie, de dividenden en het jaarverslag. Ieder kwartaal bespreken we de actuele ontwikkelingen met de aandeelhouders.
9.1.1.4 Strategische partners
APG is met meerdere partijen een langdurige samenwerkingsrelatie aangegaan. Met al deze partijen voeren we bilateraal zakelijk overleg. De aard van deze samenwerkingsrelatie is bepalend voor de inhoud van deze gesprekken.
9.1.1.5 Partijen waarin wordt belegd
Via onze portefeuillemanagers praten we met de partijen waarin wordt belegd. Via de bestuursdialoog staat de strategie gericht op het toonaangevend langetermijnbeleggen daarbij hoog op de agenda. In ons Verslag Verantwoord Beleggen wordt hier nader op in gegaan.
9.1.2 Materialiteitsanalyse
Als onderdeel van de stakeholdersanalyse is in het jaarverslag APG 2020 een materialiteitsmatrix opgenomen. De materialiteitsmatrix helpt te borgen dat de strategie, het beleid en de verantwoording van APG goed aansluiten bij de verwachtingen, eisen en wensen van onze stakeholders. In 2020 heeft een enquête plaatsgevonden onder onze interne en externe stakeholders. Hieraan lag een uitgebreide analyse ten grondslag met als basis een twintigtal materiële thema’s. Uit de enquête zijn zeven thema’s naar voren gekomen die onze interne en externe stakeholders het belangrijkste vinden.
In 2021 hebben we de materialiteitsanalyse geactualiseerd. De ontwikkelingen en discussies die in de loop van het jaar plaatsvonden en de onderwerpen die ter tafel kwamen tijdens de dialoog met onze stakeholders, dienden als basis voor de update. Wij hebben een media assessment uitgevoerd en bekeken met welke onderwerpen APG in het nieuws kwam. Ook hebben we een aantal interviews afgenomen met interne stakeholders.
De twee materiële onderwerpen Bijdragen aan een toekomstige pensioenstelsel en Transitie naar een nieuw pensioencontract hebben we samengevoegd tot één thema: Het nieuwe pensioenstelsel. Daarmee kunnen we de ontwikkelingen rondom het nieuwe pensioenstelsel beter positioneren en overlap voorkomen. Door deze samenvoeging is ruimte ontstaan om het thema Digitale veiligheid en privacy aan de belangrijkste thema’s toe te voegen.
- Beheerste pensioenuitvoering
- Verantwoord beleggen
- Hoogste netto rendement
- Het nieuwe pensioenstelsel
- Vertrouwen in pensioen
- Bieden van grip op inkomen voor nu, straks en later
- Digitale veiligheid en privacy
Deze materiële thema’s zijn gelinkt aan onze vijf strategische bouwstenen, die worden uiteengezet in het hoofdstuk ‘Onze ambities en strategie’ van dit jaarverslag.
De resultaten van de kwalitatieve update zijn besproken en gevalideerd in het regieteam Integrated Reporting. De keuze voor deze top zeven van materiële thema's is gevalideerd door de raad van bestuur en van een positief advies voorzien door de audit- en riskcommissie.
9.1.3 Inspanningsverplichting Klimaatakkoord
Naast de hierboven genoemde materiële thema’s vormen ook het Greenhouse Gas Protocol (GHG-protocol) en de aanbevelingen van de Task Force on Climate-related Financial Disclosures (TFCD) een belangrijk 0nderdeel van onze integrale verantwoording. Via onze externe verslaglegging zijn we transparant over de manier waarop we vormgeven aan de inspanningsverplichting van de financiële sector om zich in te zetten voor het Klimaatakkoord. We onderstrepen opnieuw de klimaatdoelstellingen. In 2030 willen we daarom een klimaatneutrale bedrijfsvoering hebben en zijn de vermogens die we beheren in lijn met de Parijs-afspraken. In 2050 is de uitstoot van de beleggingsportefeuille die we beheren netto nul. In het hoofdstuk Onze wereld van nu en straks, in de bijlage Overige duurzaamheidsinformatie en in het Verslag Verantwoord Beleggen gaan we hier in meer detail op in.
9.1.4 Rapportageproces
Binnen de raad van bestuur is de Chief Finance & Risk Officer (CFRO) eigenaar van het jaarverslag. De CFRO heeft het proces van de totstandkoming belegd bij de directeur Group Finance. Hij heeft een stuurgroep geformeerd waarin de belangrijkste afdelingen binnen APG zijn vertegenwoordigd. Deze stuurgroep vergadert een keer per maand en stelt de uitgangspunten, de structuur, de synopsis en de inhoud van het jaarverslag vast. De inhoud van het verslag wordt geschreven op basis van interviews met de raad van bestuur en diverse sleutelpersonen, schriftelijke input en rapportage. Een projectteam begeleidt de totstandkoming hiervan.
De dataverzameling is gebaseerd op het reguliere rapportageproces binnen APG. Door het risicomanagement te integreren in de primaire processen én in het rapportageproces is de betrouwbaarheid van de gegevens geborgd, zowel voor financiële als niet-financiële data. Hiermee zorgen we dat de juiste gegevens in de rapportage worden opgenomen. Er zijn gedurende de businessplancyclus indicatoren voor de performance (prestaties) op de belangrijkste strategische onderwerpen bepaald, waarop periodiek wordt gestuurd via de performancerapportage. Bespreking hiervan vindt plaats via de performancedialoog, die van hoog tot laag in de organisatie wordt georganiseerd.
De audit- en riskcommissie van de raad van commissarissen is actief betrokken bij het reviewen van de teksten van het verslag. Tot slot stelt de raad van bestuur de inhoud van het jaarverslag vast.
9.1.5 Reikwijdte en mate van zekerheid van de accountant
APG heeft zijn externe accountant, KPMG, gevraagd de externe verslaggeving te controleren c.q. te beoordelen. De mate van zekerheid die van toepassing is op de verslaggeving is hieronder weergegeven.
- KPMG heeft de (geconsolideerde) jaarrekening 2021 van het Jaarverslag gecontroleerd. KPMG heeft op 8 maart 2022 een goedkeurende verklaring verstrekt bij de (geconsolideerde) jaarrekening. De controleverklaring is opgenomen onder hoofdstuk 7 Overige gegevens.
- Voor het eerst zijn een tiental niet-financiële gegevens expliciet onderwerp van accountantscontrole KPMG heeft op 8 maart 2022 een verklaring met een beperkte mate van zekerheid verstrekt bij deze niet-financiële gegevens. Dit assurance rapport is hierna opgenomen.
In de komende jaren wordt de scope van het assurance rapport van niet-financiële informatie verder uitgebreid. We hebben met de accountant afspraken gemaakt over de te nemen stappen om in 2024 te komen tot een integraal verslag waar KPMG een redelijke mate van zekerheid gaat verstrekken over financiële en niet-financiële gegevens.
9.2 Rapportage niet-financiële informatie
Niet-financiële informatie
We hebben vijftien performance-indicatoren gedefinieerd die van toepassing zijn op onze bedrijfsvoering. Deze indicatoren laten de toegevoegde waarde zien die voortvloeit uit het volgen van het raamwerk van het International Integrated Reporting Council.
In 2021 zijn tien performance-indicatoren getoetst door onze externe accountant. In 2020 heeft de accountant uitsluitend een oordeel gegeven over het Netto resultaat en Rendement eigen vermogen in het assurance rapport bij de jaarrekening.
Assurance rapport van de onafhankelijke accountant
KPMG heeft bij dit jaarverslag een assurance rapport over de niet-financiële informatie verstrekt. Dit rapport betreft een beperkte mate van zekerheid ten aanzien van de tien performance-indicatoren die in 2021 hierop van toepassing zijn. De externe accountant heeft deze tien elementen getoetst op basis van de door Group Finance vastgestelde dossiers van deze indicatoren. Het rapport is hierna opgenomen.
9.3 Connectiviteitsmatrix
De connectiviteitsmatrix laat in detail zien in hoe we onze organisatie op een integrale manier besturen, met het doel de beoogde waarde te creëren voor onze stakeholders.
9.4 GRI Index inclusief UN Global Compact verwijzingen
In de GRI Index laten we zien hoe we invulling geven aan de tien principes van het UN Global Compact. Met het toevoegen van de vier door ons omarmde UN ontwikkelingsdoelen – geen armoede, ongelijkheid verminderen, klimaatactie en partnerschappen – benadrukken we hoe onze missie en doelstellingen door een integrale aanpak leiden tot de gewenste waardecreatie.
| INDICATOR | BESCHRIJVING | VERWIJZING/INVULLING/TOELICHTING |
| ALGEMENE INFORMATIE | ||
| Organisatieprofiel | ||
| GRI 102-01 | Naam van de organisatie | APG Groep N.V. |
| GRI 102-02 | Voornaamste activiteiten, merken, producten en/of diensten | Jaarverslag – Grondslagen voor financiële verslaggeving |
| GRI 102-03 | Locatie van het hoofdkantoor van de organisatie | Jaarverslag – Grondslagen voor financiële verslaggeving |
| GRI 102-04 | Het aantal landen waar de organisatie actief is | Jaarverslag – Over dit verslag |
| GRI 102-05 | Eigendomsstructuur en rechtsvorm | Jaarverslag – Grondslagen voor financiële verslaggeving Scope en reikwijdte |
| GRI 102-06 | Afzetmarkten | Jaarverslag – Wie we zijn en wat we doen |
| GRI 102-07 | Omvang van de verslaggevende organisatie | Jaarverslag – De wereld van APG (3 visuals: 1, 2, 3) |
| GRI 102-08 | Samenstelling medewerkersbestand | Jaarverslag – Overige personele informatie |
| GRI 102-09 | Omschrijving van de keten van de organisatie | Jaarverslag – Jaarrekening (kosten uitbesteed werk en andere externe kosten) |
| GRI 102-10 | Significante veranderingen tijdens de verslagperiode | Geen |
| GRI 102-11 | Uitleg over de toepassing van het voorzorgsprincipe door de verslaggevende organisatie | Jaarverslag – Risicomanagement |
| GRI 102-12 | Extern ontwikkelde economische, milieu gerelateerde en sociale handvesten, principes die door de organisatie worden onderschreven | Jaarverslag – APG en de ontwikkelingsdoelen van de Verenigde Naties - Over dit verslag - Mensenrechtenbeleid APG |
| GRI 102-13 | Lidmaatschappen van verenigingen (zoals brancheverenigingen) en nationale en internationale belangenorganisaties | APG is, hetzij als APG Groep, hetzij via de dochterbedrijven van APG, aangesloten bij uiteenlopende verenigingen en belangenorganisaties. Voorbeelden hiervan zijn Dutch Fund and Asset Management Association, Global Real Estate Sustainability Benchmark, Vereniging van Institutionele Beleggers in Vastgoed, Nederland, Eumedion, Climate Action 100+, Council of Institutional Investors en Investor Leadership Network. |
| Strategie | ||
| GR 102-14 | Een verklaring van de hoogste beslissingsbevoegde van de organisatie over de relevantie van duurzame ontwikkeling voor de organisatie en haar strategie. | Jaarverslag – Voorwoord |
| GRI 102-15 | Beschrijving van belangrijke gevolgen, risico’s en mogelijkheden. | Jaarverslag – Onze wereld van nu en straks |
| Ethiek en integriteit | ||
| GRI 102-16 | Beschrijving van de door de organisatie gehanteerde waarden, principes, standaarden en gedragsnormen, zoals een gedragscode | Jaarverslag – Corporate Governance |
| Governance | ||
| GRI 102-18 | De bestuursstructuur van de organisatie | Jaarverslag – Corporate Governance |
| Stakeholderbetrokkenheid | ||
| GRI 102-40 | Lijst van groepen belanghebbenden die de organisatie heeft betrokken | Jaarverslag – Wat vinden onze stakeholders belangrijk |
| GRI 102-41 | Werknemers onder een collectieve arbeidsovereenkomst | Jaarverslag – Overige personele informatie |
| GRI 102-42 | Uitgangspunten voor de inventarisatie en selectie van belanghebbenden | cJaarverslag – Wat vinden onze stakeholders belangrijk |
| GRI 102-43 | Wijze waarop belanghebbenden worden betrokken | Jaarverslag – In contact met onze stakeholders |
| GRI 102-44 | Belangrijkste onderwerpen en vraagstukken die uit het overleg met belanghebbenden naar voren zijn gekomen | Jaarverslag – Materialiteitsanalyse - Wat vinden onze stakeholders belangrijk |
| Rapportage | ||
| GRI 102-45 | Overzicht van alle ondernemingen die in de geconsolideerde jaarrekening zijn opgenomen en die niet onder dit verslag vallen | Jaarverslag – Lijst van kapitaalbelangen |
| GRI 102-46 | Proces voor het bepalen van de inhoud en specifieke afbakening van het verslag en hierbij gehanteerde uitgangspunten | Jaarverslag – Grondslagen voor financiële verslaggeving |
| GRI 102-47 | Materiële onderwerpen die tijdens het proces ter bepaling van de inhoud van het verslag zijn vastgesteld | Jaarverslag – Materialiteitsanalyse |
| GRI 102-48 | Gevolgen van een eventuele herformulering van informatie die in een eerder verslag is verstrekt en de redenen voor deze herformulering | Jaarverslag – Materialiteitsanalyse - Over dit verslag |
| GRI 102-49 | Significante veranderingen ten opzichte van vorige verslaggevingsperiodes ten aanzien van reikwijdte en afbakening | Jaarverslag – Over dit verslag - Jaarverslag – Overige duurzaamheidsinformatie |
| GRI 102-50 | Verslaggevingsperiode waarop de verstrekte informatie betrekking heeft | 2021 |
| GRI 102-51 | Datum van het meest recente vorige verslag | 02-mrt-21 |
| GRI 102-52 | Verslaggevingscyclus | Jaarlijks |
| GRI 102-53 | Contactpersoon voor vragen over het verslag of de inhoud daarvan | communicatie@apg.nl en sustainability@apg.nl |
| GRI 102-54 | De gekozen 'in overeenstemming met'- optie | Ons jaarverslag is opgesteld in overeenstemming met de GRI-richtlijnen (core optie) van het Global Reporting Initiative (GRI). |
| GRI 102-55 | De GRI-inhoudsopgave voor de gekozen optie | Jaarverslag – GRI content index |
| GRI 102-56 | Beleid met betrekking tot assurance | Jaarverslag – Reikwijdte en mate van zekerheid van de accountant |
| INDICATOR | BESCHRIJVING | VERWIJZING/INVULLING/TOELICHTING |
| MATERIËLE ONDERWERPEN | ||
| Beheerste pensioenuitvoering | ||
| GRI 103 | 1. Afbakening per materieel onderwerp | Jaarverslag – Materialiteitsanalyse - Strategische pijlers |
| 2. Managementaanpak | Jaarverslag - Het nieuwe pensioen | |
| 3. Evaluatie van de managementaanpak | Jaarverslag - Wat we hebben gedaan als pensioenuitvoerder | |
| Verantwoord beleggen | ||
| GRI 103 | 1. Afbakening per materieel onderwerp | Jaarverslag – Materialiteitsanalyse - Strategische pijlers |
| 2. Managementaanpak | Verslag Verantwoord beleggen | |
| 3. Evaluatie van de managementaanpak | Wat we hebben bereikt met ons vermogensbeheer | |
| Eigen indicator | Benchmark UN PRI | Jaarverslag – Sustainable Development Goals |
| Eigen indicator | Sustainable Development Investments | Jaarverslag – Sustainable Development Goals |
| Hoogste Netto Rendement | ||
| GRI 103 | 1. Afbakening per materieel onderwerp | Jaarverslag – Onze ambities en strategie |
| 2. Managementaanpak | ||
| 3. Evaluatie van de managementaanpak | Jaarverslag – Beheerd vermogen | |
| Eigen indicator | Extra behaald rendement ten opzichte van de markt | Jaarverslag – De wereld van APG/Resultaten - Extra rendement |
| Het nieuwe pensioenstelsel | ||
| GRI 103 | 1. Afbakening per materieel onderwerp | Jaarverslag – Materialiteitsanalyse - Voorbereiden op het nieuwe pensioenstelsel |
| 2. Managementaanpak | ||
| 3. Evaluatie van de managementaanpak | ||
| Vertrouwen in pensioen | ||
| GRI 103 | 1. Afbakening per materieel onderwerp | Jaarverslag – Materialiteitsanalyse - Hoe we onze kennis en kunde hebben ingezet |
| 2. Managementaanpak | ||
| 3. Evaluatie van de managementaanpak | ||
| Eigen indicator | Reputatiescore | Jaarverslag – De wereld van APG/Deelnemers |
| Bieden van grip op inkomen voor nu, straks en later | ||
| GRI 103 | 1. Afbakening per materieel onderwerp | Jaarverslag – Materialiteitsanalyse - Hoe we de pensioendeelnemers van dienst zijn geweest |
| 2. Managementaanpak | ||
| 3. Evaluatie van de managementaanpak | ||
| Eigen indicator | Deelnemers met inzicht in | Jaarverslag – De wereld van APG/Deelnemers |
| pensioenvermogen | ||
| Eigen indicator | Deelnemers met inzicht in | Jaarverslag – De wereld van APG/Deelnemers |
| inkomen voor later | ||
| Digitale veiligheid en privacy | ||
| GRI 103 | 1. Afbakening per materieel onderwerp | Jaarverslag – Materialiteitsanalyse - Digitale veiligheid en privacy |
| 2. Managementaanpak | ||
| 3. Evaluatie van de managementaanpak | ||
9.5 Overige duurzaamheidsinformatie
Werken aan een aantoonbaar klimaatneutrale bedrijfsvoering
Wij verminderen onze milieubelasting door besparingen op ons energieverbruik, minder zakelijke verkeersbewegingen te maken en ons afval te hergebruiken. Vervolgens zetten we in op het gebruik van hernieuwbare bronnen. Als sluitpost compenseren we onvermijdbare uitstoot. In 2020 zijn beleid en bijbehorende maatregelen opgesteld waarmee de uitstoot die we nog moeten compenseren in 2030 te verwaarlozen is.
CO2-uitstoot van de bedrijfsvoering
We meten de CO2-voetafdruk van energieverbruik, mobiliteit, gelekte koudemiddelen en afval. In 2021 stootte APG bruto 7.218 ton CO2 uit (8.173 ton in 2020). Dat is 2,4 kg per fte (2,8 kg per fte in 2020). Door gebruik te maken van hernieuwbare grondstoffen is onze netto CO2-uitstoot minder. De netto CO2-uitstoot van APG in scope 1 en 2 wordt vervolgens gecompenseerd met de inkoop van Gold Standard-certificaten.
Conform het ‘Green House Gas Protocol’ (GHG Protocol) wordt de CO2-voetafdruk uitgedrukt in verschillende ‘Scope’-categorieën. Scope 1-emissies zijn directe emissies van eigen bronnen of bronnen waarover APG zeggenschap heeft. Scope 2-emissies zijn indirecte emissies bij de opwekking van ingekochte energie. Conform het handboek van de CO2-prestatieladder zijn zakelijke reizen met privé auto's en zakelijke vliegreizen ook meegenomen in de scope 2 emissieberekening. Scope 3-emissies zijn alle relevante indirecte emissies (niet opgenomen in scope 2) die voorkomen in de waardeketen van APG. Het betreft bijvoorbeeld de CO2-voetafdruk van het woon-werkverkeer van onze medewerkers.
APG brengt de CO2-voetafdruk van de beleggingscategorieën aandelen, bedrijfsobligaties, vastgoed en private equity in kaart. We rapporteren dit jaarlijks in het Verslag Verantwoord beleggen volgens de aanbevelingen van de Task Force on Climate-related Financial Disclosures en de methodologieën van het Partnership for Carbon Accounting Financials (PCAF) voor bedrijfsbeleggingen en Global Real Estate Sustainability Benchmark (GRESB) voor vastgoedbeleggingen.
Sinds 18 maart 2020 zijn bijna alle Nederlandse medewerkers door coronamaatregelen thuis gaan werken. Deze maatregelen hebben het volgende effect op de CO2-uitstoot van APG:
- Deze daling van onze CO2-uitstooot is voor het grootste deel veroorzaakt door de afname in uitstoot als gevolg van veel minder mobiliteit.
- Energieverbruik laat daarentegen geen enorme daling zien, omdat de gebouwen nog verwarmd/gekoeld worden voor de aanwezige collega’s. Het betreft ongeveer 100 collega’s die voortdurend aanwezig zijn geweest, redelijk verspreid over de gebouwen.
Deze factoren leiden tot een relatieve stijging van de uitstoot van energie (gas en elektriciteit) binnen de totale uitstoot.
Grondslagen CO2-uitstoot
Voor de grondslag voor de meeste conversiefactoren gebruikt APG de 'Lijst emissiefactoren' die wordt gepubliceerd op www.CO2emissiefactoren.nl. APG maakt in Nederland gebruik van groene stroom ten behoeve van zijn bedrijfsvoering. De herkomst en de bron van deze geleverde groene stroom is Europese wind en wordt gegarandeerd met Garanties van Oorsprong (GvO’s). In de berekening van netto scope 2 CO2-emissies wordt hieraan een emissiefactor van nul toegekend. Het woon-werkverkeer is een schatting en wordt gebaseerd op de woon-werkvergoeding. Hierbij is aangenomen dat medewerkers met een woonwerkvergoeding die meer dan tien kilometer van kantoor wonen, met de auto komen. Omdat de woon-werkvergoeding is blijven doorlopen gedurende de thuiswerkperiode die op 18 maart 2020 is ingegaan, zou dit een vertekend beeld over de uitstoot geven. Daarom is basis van aanwezigheidsregistraties aangenomen dat het woon-werkverkeer vanaf het tweede kwartaal met 97,5 procent is gedaald.
De CO2-emissies zijn bepaald voor APG Groep.
Energieverbruik huisvesting
Om inzicht te krijgen in de intensiteit van energie en broeikasgassen (GHG) wordt gebruik gemaakt van de methodiek van Carbon Risk Real Estate Monitor (CRREM). Hierbij worden gebruikte energie en, in het geval van GHG ook, gelekte koudemiddelen gedeeld door het gehuurd vloeroppervlakte. We willen dat onze huisvesting onder het 1,5-gradenpad van Parijs blijft en streven ernaar de 2050-doelstelling eerder te behalen.
In 2021 hebben we geconstateerd dat de GHG-intensiteit voor onze Nederlandse kantoren niet juist was berekend voor 2020 en 2019, doordat geen rekening was gehouden met het feit dat de voor onze Nederlandse kantoren groene stroom wordt ingekocht. Dit wordt gegarandeerd met Garanties van Oorsprong voor Europese wind.
| Energie intensiteit in kWh/m2/jaar | 2019 | 2020 | 2021 | 2021 doelstelling 1,5-gradenpad | 2050 doelstelling 1,5-gradenpad | |
| Nederland | Heerlen | 258 | 217 | 248 | 220,8 | 13,3 |
| Symphony | 95 | 67 | 74 | 220,8 | 13,3 | |
| Basisweg 30 | 261 | 203 | 205 | 220,8 | 13,3 | |
| VS | New York | - | - | - | 275,7 | 12,1 |
| China | Hong Kong | 102 | 120 | 140 | 278,3 | 5,1 |
| GHG-intensiteit in kgCO2e/m2/jaar | 2019 | 2020 | 2021 | 2021 doelstelling 1,5-gradenpad | 2050 doelstelling 1,5-gradenpad | |
| Nederland | Heerlen | 12 | 11 | 16 | 97,9 | 2,7 |
| Symphony | 4 | 3 | 5 | 97,9 | 2,7 | |
| Basisweg 30 | 31 | 27 | 28 | 97,9 | 2,7 | |
| VS | New York | - | - | - | 73,7 | 2,8 |
| China | Hong Kong | 56 | 66 | 78 | 224,6 | 3 |
Gescheiden afval
APG wil het restafval reduceren tot maximaal 10 procent in 2022 en tot nagenoeg 0 procent in 2030. In 2021 was het restafval 18 procent van het totale afval (42 procent in 2020). Dat is 9,3 kg restafval per fte (7,8 kg restafval per fte in 2020). De stijging in 2021 ten opzichte van 2020 is grotendeels veroorzaakt door het opruimen van de oude kantoren in Amsterdam. Het overgrote deel van het afval dat hieruit is voortgekomen, is gescheiden afgevoerd.
9.6 Overige personele informatie
| 2021 | 2020 | |||
| Aantal medewerkers op 31 december | FTE | Medewerkers | FTE | Medewerkers |
| Nederland | 2.793 | 2.942 | 2.692 | 2.843 |
| Hong kong | 82 | 82 | 78 | 78 |
| New York | 169 | 169 | 164 | 164 |
| Totaal | 3.044 | 3.193 | 2.934 | 3.085 |
| 2021 | 2020 | |||
| Aantal medewerkers op 31 december | Vast contract | Tijdelijk contract | Vast contract | Tijdelijk contract |
| Man | 1.899 | 152 | 1.873 | 126 |
| Vrouw | 1.021 | 121 | 985 | 101 |
| Totaal | 2.920 | 273 | 2.858 | 227 |
| 2021 | 2020 | |||
| Aantal medewerkers op 31 december | Fulltime | Parttime | Fulltime | Parttime |
| Man | 1.769 | 282 | 1.746 | 253 |
| Vrouw | 600 | 542 | 560 | 526 |
| Totaal | 2.369 | 824 | 2.306 | 779 |
9.7 Begrippenlijst
Beheerste pensioenuitvoering: een robuust, kostenefficiënt en toekomstvast pensioen; in processen en systemen.
Benchmark UN Principles for Responsible Investment: de Verenigde Naties ondersteunt een internationaal netwerk van beleggers die samenwerken om de zes principes voor verantwoord beleggen in de praktijk te brengen. Een referentiekader geeft inzicht in de gevolgen van duurzaamheid voor beleggers.
Bieden van grip op inkomen voor nu, straks en later: ondersteuning aan deelnemers bij grip op inkomen voor nu, straks en later, onder andere door overzicht en inzicht te geven door middel van advies en coaching proposities.
Breaam: een certificeringsmethode voor een duurzaam gebouwde omgeving.
CO2-uitstoot (CO2-emissies): het vrijkomen van koolstofdioxide in de atmosfeer.
CO2-voetafdruk: jaarlijkse berekening die inzichtelijk maakt hoeveel CO2 en andere broeikasgassen worden uitgestoten.
Compliance-risico: het risico van materiële financiële verliezen, schade aan reputatie van APG en sancties van toezichthouders, als gevolg van het niet voldoen aan wet- en regelgeving en/of niet-integer gedrag.
Connectiviteitsmatrix: schematisch overzicht van de onderlinge samenhang en afhankelijkheden van de aspecten die relevant zijn voor de langetermijnwaardecreatie.
Digitale veiligheid & privacy: het beschermen van de digitale gegevens die betrekking hebben op deelnemers en werkgevers. Dit betekent dat deze gegevens gevrijwaard blijven van inzage of manipulatie door onbevoegden en van misbruik.
Deelnemers: personen die bij een pensioenfonds pensioenaanspraken opbouwen, hebben opgebouwd of pensioen ontvangen. Het aantal deelnemers is de som van het aantal actieve deelnemers, (gewezen) deelnemers en gepensioneerden (pensioengerechtigden).
Extra rendement (5 jaar) in basispunten: het rendement boven de benchmark, de resultaten die we behalen gemeten over een gemiddelde periode van 5 jaar. Het basispunt geeft de kleinste verandering aan en bedraagt een honderdste deel van een procent.
Fiduciair model: model dat de scheiding van drie rollen in het beleggingsproces borgt; het onafhankelijke advies aan onze klanten, het beleggen van pensioengeld en het beheersen van risico’s.
Financieel risico: het risico op een ongewenste gebeurtenis met impact op de balans en/of de winst- en verliesrekening van APG als gevolg van variaties in niet te beïnvloeden marktvariabelen of verzekeringsschadekansen.
Governance: het gedrag van een onderneming: hoe doen ze hun werk, met wie en onder welke voorwaarden.
Hoogste netto rendement: het behalen van het hoogste rendement voor de pensioenfondsen en hun deelnemers, netto, dus na aftrek van kosten.
ICLAAP: Europese richtlijnen om de financiële sector aan te sporen op een gestructureerde manier na te denken over kapitaal- en liquiditeitsrisico’s en deze risico’s te meten en te beheersen.
Inclusiebeleid: beleid binnen ons vermogensbeheer waarbij bedrijven waarin we kunnen beleggen worden gekwalificeerd op basis van rendement, risico, kosten en duurzaamheid. We onderscheiden koplopers (bedrijven goed scoren), beloften (bedrijven die we met "engagements" stimuleren het beter te gaan doen) en achterblijvers (bedrijven die serieuze stappen moeten nemen, willen we hier in blijven beleggen). De kwalificatie is dus bepalend voor onze beleggingsbeslissing.
Liquide beleggingen/ Illiquide beleggingen: liquide beleggingen betreffen goed verhandelbare beleggingen, waarvan vrijwel continu een objectieve prijs beschikbaar is. Dit in tegenstelling tot illiquide beleggingen, waarvoor dit niet het geval is.
Maximale pensioenwaarde: een zo goed mogelijk pensioen creëren voor de deelnemers: de meeste inkomensjaren voor later en kwalitatief hoogstaande diensten tegen een marktconforme prijs, waarbij we hechten aan solidariteit tussen generaties, aan verduurzaming en aan een inclusieve samenleving.
Medewerkerbetrokkenheidsonderzoek: het onderzoek (MBO) meet hoe tevreden de medewerker van APG met het werk is, of de medewerker energie krijgt van het werk. Naast betrokkenheid worden ook zes andere thema’s gemeten; vitaliteit, inclusieklimaatthema’s, ontwikkelmogelijkheden, identificatie met APG, leiderschap en support en samenwerking en psychologische veiligheid. Dit onderzoek vindt ieder halfjaar plaats. Gerapporteerd is de score van de uitvraag in oktober.
MIFID: Markets in Financial Instruments Directive. Moet het concurrentievermogen op de Europese financiële markten verbeteren door het creëren van één Europese markt voor beleggingsdiensten en -activiteiten.
Net promoter score: een instrument voor het meten van klantloyaliteit.
Nieuwe pensioenstelsel: het leveren van een bijdrage aan een toekomstbestendig systeem van pensioenvoorziening, door onder andere met een gedegen voorbereiding de transitie naar het Pensioen van Straks in goede banen leiden.
Operationeel risico: het risico op verliezen door externe gebeurtenissen, falende (interne of uitbestede) processen en ICT-systemen of ongewenst gedrag van personeelsleden. Operationele risico’s kunnen leiden tot ongewenste gevolgen voor onze opdrachtgevers. Het hiermee samenhangende uitbestedingsrisico voor opdrachtgevers is onderdeel van het integraal risicomanagement bij APG.
Pensioenuitvoeringsorganisatie: Als een pensioenfonds het hoofd is, is een pensioenuitvoerder de handen. Bij het pensioenfonds wordt alles bedacht en dat wordt allemaal uitgevoerd door een pensioenuitvoerder. Dit doet een uitvoerder vaak voor meerdere pensioenfondsen tegelijk. Dat maakt het goedkoper en efficiënter. Volgens de definitie van De Nederlandsche Bank is APG een pensioenuitvoeringsorganisatie (PUO) en is een pensioenfonds of een verzekeraar een pensioenuitvoerder.
Pensioenuitvoering: alle administratie- en communicatiediensten die APG als pensioenuitvoeringsorganisatie namens de opdrachtgevende pensioenfondsen (volgens de Pensioenwet art. 1 pensioenuitvoerders) aan werkgevers en deelnemers verleent.
Persoonlijke Pensioenpot: een visualisatie waarmee de pensioendeelnemer op eenvoudige wijze inzicht krijgt in zijn/haar eigen pensioen. Het maakt inzichtelijk welk bedrag de deelnemer tot nu toe heeft opgebouwd, wat hij/zij zelf en wat de werkgever inlegt, en wat het resultaat van de beleggingen is.
Reputatiescore: de reputatiescore geeft inzicht in de reputatie, volgens een reputatieonderzoek van het Reputation Institute. De methode meet niet alleen de reputatie, maar ook de oorzaken en de gevolgen. Gerapporteerd is de gemiddelde score over het jaar.
Risicoprofiel: het risicoprofiel geeft aan hoeveel risico onze klanten, de pensioenfondsen, mogen nemen met het kapitaal van de deelnemers. Samen met de klant stelt APG het risicoprofiel samen. De grondslag voor het risicoprofiel van een klant vormt een Asset Liability model. Dit is een rekenmodel dat uitgaat van bezittingen en verplichtingen en op basis van voorkeuren van het pensioenfonds het gewenste rendement en de daarbij acceptabele mate van risico inventariseert.
Stakeholderanalyse: het onderzoek naar de belangrijkste belanghebbenden die betrokken zijn bij en invloed hebben op onze organisatie.
Strategisch risico: het risico dat strategische doelstellingen niet worden behaald als gevolg van veranderingen op het gebied van concurrentieverhoudingen, politieke besluitvorming, stakeholders, reputatie en/of ondernemingsklimaat of het vermogen van de organisatie om zich aan deze veranderingen aan te passen.
Sustainable Development Goals (SDG's): wereldwijde doelstellingen voor duurzame ontwikkeling, geformuleerd door de Verenigde Naties.
Verantwoord beleggen: het behalen van een verantwoord beleggingsresultaat dat naast financieel rendement ook maatschappelijk rendement oplevert door aandacht voor mens, milieu en goed bestuur.
Verslaggevingsrisico: het risico dat door fouten in de administratieve processen of systemen, onjuistheden voorkomen in verslaggevingsproducten.
Vertrouwen in pensioen: het vertrouwen van de maatschappij in pensioen.
Waardecreatiemodel: het effect van de wisselwerking tussen menselijk kapitaal, de organisatie en de klant noemen we waardecreatie. Het waardecreatiemodel geeft schematisch weer hoe het proces van waardecreatie verloopt.